Het oude gevangenis complex Le Murate in via Ghibellina (zone Santa Croce) is een uitgaansgebied dat sinds de opening in april 2011 enorm populair is geworden bij het in cultuur geïnteresseerde publiek. Het bevat o.a. sociale woningen, winkeltjes, expositieruimten en het suggestieve restaurant Le Carceri, het literaire café Le Murate en sinds kort het Robert F. Kennedy Center for Justice and Human Rights. Op de binnenpleinen Piazza Madonna della Neve en Piazza delle Murate worden in de zomermaanden regelmatig optredens of andere culturele evenementen georganiseerd.
La Festa della Toscana dat op 30 november gevierd wordt, is een feest waarbij vrede, rechtvaardigheid en vrijheid centraal staan. Op die dag in 1786 werd Toscane, dankzij Groothertog Pietro Leopoldo di Lorena, de eerste staat ter wereld die dood, marteling en verminking als straf afschafte.
In het kader van deze bijzondere dag werden er twee speciale rondleidingen met gids door Le Murate georganiseerd. De geschiedenis van het complex fascineert me en op de dag dat er gereserveerd kon worden zat ik klokslag 9 uur aan de telefoon, want dit wilde ik beslist niet missen. Onder deskundige begeleiding bezochten we met een groep van 25 personen het complex inclusief de cellen die in originele staat bewaard zijn gebleven en die nog niet aan het publiek zijn opengesteld.
Le Murate, wat letterlijk “de ommuurden” betekent, heeft een lange geschiedenis van opsluiting of dat nou vrijwillig of gedwongen was. Het begon allemaal in 1370, toen 12 nonnen zich vrijwillig lieten opsluiten in de kleine kamertjes op de pilaren van de Rubaconte brug (later vervangen door Ponte alle Grazie) waar ze leefden van gebed en aalmoezen. Deze groep nonnen werd zeer toepasselijk Le Murate genoemd. Ondanks de erbarmelijke omstandigheden waarin ze leefden, groeide de groep gelovigen gestaag en in 1424 werd er begonnen aan de bouw van een klooster om ze allemaal onderdak te kunnen bieden. Dit nieuwe klooster kreeg automatisch ook de naam Le Murate. In de daaropvolgende jaren zijn er stukken bij gebouwd en heropgebouwd na brand en overstroming. Eén van de geldschieters in de 16e eeuw was de bekende Lorenzo de’ Medici. Van het oorspronkelijke klooster is nagenoeg niets meer bewaard gebleven.
Na de sluiting van de nabijgelegen gevangenis Le Stinche werd het klooster gerenoveerd en deed het van 1883 tot 1985 dienst als mannen- en jeugdgevangenis. Het bood in de 19e eeuw niet uitsluitend onderdak aan misdadigers, maar voornamelijk ook aan politieke gevangenen, revolutionairen en patriotten. Tijdens de Tweede Wereld Oorlog bereikte de geschiedenis van het gebouw een tragisch dieptepunt toen het door de nazi’s en fascisten werd gebruikt om politieke gevangenen en partizanen op te sluiten.
FOTOGALERIJ
Klik op de foto’s voor een grotere weergave.
Toen op 4 November 1966 de Arno buiten zijn oevers trad en Florence onder meters water en modder zette, dreigden de gevangenen te verdrinken in hun cel. De gevangenisbewakers openden de celdeuren en redden de gevangenen door ze te laten gaan. De meeste gevangenen werden in veiligheid gebracht door de plaatselijke bevolking en overleefden de ramp door hun toevlucht te zoeken op de daken en hoger gelegen verdiepingen van via Ghibellina. Nadat het water gezakt was, meldden ze zich bijna allemaal weer aan bij de gevangenis; één gevangene was verdronken en twee anderen hadden geprobeerd te ontsnappen, maar werden later toch weer opgepakt.
De in verval geraakte en overbevolkte gevangenis was op 24 februari 1974 het toneel van een opstand, toen het een groep detineerden lukte op het dak te klimmen. De situatie in de gevangenis bleef slecht tot het in 1985 gesloten werd en de gedetineerden werden overgeplaatst naar de nieuwe gevangenis even buiten Florence in Sollicciano.
Na het uitschrijven van een internationale wedstrijd voor een nieuw bestemmingsplan voor het historische gebouw, werd in 1999 begonnen met de renovatie. De eerste appartementen werden in 2004 opgeleverd en in de daarop volgende jaren werd het hele complex gerenoveerd tot de officiële opening in 2011. De oude functie van de gebouwen is nog steeds duidelijk zichtbaar en in plaats van het gevangenisverleden te verhullen, wordt het juist benadrukt door het hergebruik van originele materialen zoals celdeuren en raampjes.
Bijzonder onderdeel van de rondleiding was een bezoek aan de cellen van de strafgevangenis die in originele staat bewaard zijn gebleven. Het was er koud en kil en het roept een heleboel emoties op om in zo’n kleine cel te staan waar oud-bewoners vrouwenfiguren of kalenders op de muren hebben getekend. Eén gevangene had in ieder geval niet zijn gevoel voor humor verloren en schreef boven de deur aan de binnenkant van zijn cel: Si prega di chiudere (Sluiten a.u.b.). Langs de achterzijde van de cellen loopt de gang voor de bewakers, waar men de optie had om een gevangene extra te straffen door het luik van zijn cel te sluiten zodat hij geen licht en frisse lucht meer had. In de hal is een stenen wasbak waar men zich af en toe mocht opfrissen, de houten rol voor de gemeenschappelijke handdoek maakt het macabere plaatje compleet.
Le Murate is een bijzonder stukje Florence en Florentijnse geschiedenis, een complex met een lange en gecompliceerde geschiedenis dat nu terug is gegeven aan de Florentijnen.
FOTOGALERIJ
Klik op de foto’s voor een grotere weergave.
